KRALJ BOSANSKE NARODNE MEDICINE
Sadik Sadiković, prvi narodni lekar koji je dobio odobrenje za rad u Kraljevini Jugoslaviji, a potpisao ga je lično kralj Petar prvi
Malo je bilo ljudi u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji koji nisu čuli za kontroverznog hercegovačkog travara Sadika Sadikovića iz Ljubuškog. Hvaljen, osporavan i osuđivan, travarstvom se bavio više od 30 godina.
Rodio se 1867. godine u mahali Bešir. Njegov otac bio je sin bogatog spahije i zajedno sa dedom bavio se travama. Obojica su bili vrlo priznati u tretiranju rana, iako im to nije bilo osnovno zanimanje.
Kao mladić Sadik je saznao „sve što se može saznati“ o lekovitim svojstvima travâ koje je u obilju davala Hercegovina. Da proširi svoje znanje putovao je po Maloj Aziji, Srbiji, Makedoniji i Crnoj Gori. Rano je naučio turski i arapski jezik, a kao austrijski vojnik brzo je savladao nemački.
Hroničari tvrde da su Sadiku prvi pacijenti počeli da stižu oko 1900. godine, s tim što se njihov broj postepeno povećavao do rata 1914. godine. Iz novina tog perioda, a i kasnije, u periodu najveće popularnosti, vidi se da je njegovo bavljenje travama počelo pre početka Prvog svetskog rata i da je i bilo zapaženo u ljubuškom kraju.
Prema zapisima, Sadiković je od oca nasledio priličan imetak i nikada u svojoj dugoj karijeri narodnog lekara nije težio ličnoj koristi. Bolesniku koji bi pitao koliko treba da plati za savet, Sadiković bi obično rekao: „Ništa, osim ako hoćeš što dati za dobrotvorna društva...“ Pri ruci su mu bili numerisani blokovi Crvenog krsta i drugih društava i udruženjâ. Jednom prilikom rekao je da je u toku 1928. godine prikupio oko 100.000 dinara kao humanitarnu pomoć onima kojima je bila potrebna.
Već u prvim danima Prvog svetskog rata morao je na front, prvo u Beč, zatim u Đer. Radio je kao bolničar, gde je uz lekare mnogo naučio. Prema hroničarima, bio je vrlo inteligentan i nadaren i brzo shvatao osnovnu doktrinu zvanične medicinske struke i postepeno se oblikovao u narodnog lekara sa širokim vidicima.
Umeće travara Sadikovića vezano je za priču o glasovitom hećimu Šeremetu, učeniku egipatskog lekara. Naime, Šeremet je sa turskim vojnicima stigao u Ljubuški i nastanio se u kući Sadikovih predaka. Doneo je veliki broj knjiga o bilju na orijentalnim jezicima i gajio je sve lekovite trave za koje je znao. Posle njegove smrti knjige su ostale nedirnute i skoro zaboravljene, dok nisu došle u Sadikove ruke.
Sadiković ne negira da su njegovi pacijenti većinom obični ljudi, ali i mnogi iz kruga otmenijeg sveta.
- Među mojim pacijentima ima građana, ima seljaka, ima neukih i učenih ljudi, ima svih mogućih zvanja i staleža. Među njima ima profesora i sveštenika, ima lekara i časnika, pa čak i ministara. Među tim bolesnicima bilo ih je i iz najudaljenijih krajeva sveta, iz Japana i Kine, Azije i Amerike, a da ne govorim o Evropi i našoj državi.
Imao je teškoća s vlastima, nekoliko puta su mu zabranjivali rad, ali to se u praksi nikad nije sprovelo jer ljudi su masovno dolazili, u kočijama i pešice. Muke s vlastima trajale su sve dok nije pomogao jednom visokom činovniku stare Jugoslavije. Nakon toga, kralj Petar Prvi zvanično mu je dao odobrenje za rad.
Bolesti je, po sopstvenom priznanju, prepoznavao „po očima i licu, po kucanju pulsa i po iskazima samog bolesnika“. To znači da su njegove glavne dijagnostičke metode bile anamneza, inspekcija i palpacija pulsa. Ako se tome doda i izuzetno poznavanje lekovitog bilja, socijalni profil bolesnika i ekonomske prilike u Ljubuškom u njegovo doba, onda je jasno zašto je u ono vreme bio jedan od najpoznatijih ljudi u Kraljevini.
Za Sadikovića su se in-teresovali i mnogi lekari. Jedni su mu dolazili kao pacijenti, drugi su ga kritikovali i ponižavali, treći su službeno ili stručno pratili njegov rad i delatnost i o tome pisali izveštaje i analize („Medicinski godišnjak, 1932., Glasnik ministarstva zdravlja, Flegerov referat na kongresu lekarskih komora 1927. godine u Rogaškoj Slatini). Dr Vladimir Bazala, poznati hrvatski filozof i istoričar medicine, 1936. godine napisao je:
„Sadik Sadiković iz Ljubuškog najpoznatiji je narodni nadrilekar u Jugoslaviji, fanatični i talentovani spekulant, star danas preko 60 godina, ,radi, više od 30 godina, kažnjavan je često, izgleda nepopravljivo. Sadiković se ranije bavio ,lečenjem oboljenja stomaka,, a od oslobođenja postao je ,univerzalni specijalsta, za sve grane medicine. Svet mu je dolazio na ,savet i lečenje, sa svih strana, često po 100 lica dnevno. U godini 1927. dolazilo je često po 15 automobila punih s pacijentima iz Splita, Makarske, Šibenika, Trogira i ostalih mesta Primorske Banovine. Pojava „ići Sadikoviću” prelazila je kao epidemija na druge krajeve. Dolazili su mu generali, poslanici, viši činovnici, veliki župani, itd. a neki valjda i radoznali.”
Kruna njegovog profesionalnog rada je knjiga Narodno zdravlje, koja je u vreme bivše Jugoslavije štampana u jedanaest izdanja, u izdanju tada renomirane izdavačke kuće “Svjetlost” iz Sarajeva. Pored nekoliko opštih saveta, u knjizi su jasno i jednostavno data uputstva za korišćenje lekovitog bilja za preko tri stotine bolesti. Umro je 2. aprila 1940. godine u svojoj kući na Žabljaku.
magicnobilje.com
Sadik Sadiković, prvi narodni lekar koji je dobio odobrenje za rad u Kraljevini Jugoslaviji, a potpisao ga je lično kralj Petar prvi
Malo je bilo ljudi u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji koji nisu čuli za kontroverznog hercegovačkog travara Sadika Sadikovića iz Ljubuškog. Hvaljen, osporavan i osuđivan, travarstvom se bavio više od 30 godina.
Rodio se 1867. godine u mahali Bešir. Njegov otac bio je sin bogatog spahije i zajedno sa dedom bavio se travama. Obojica su bili vrlo priznati u tretiranju rana, iako im to nije bilo osnovno zanimanje.
Kao mladić Sadik je saznao „sve što se može saznati“ o lekovitim svojstvima travâ koje je u obilju davala Hercegovina. Da proširi svoje znanje putovao je po Maloj Aziji, Srbiji, Makedoniji i Crnoj Gori. Rano je naučio turski i arapski jezik, a kao austrijski vojnik brzo je savladao nemački.
Hroničari tvrde da su Sadiku prvi pacijenti počeli da stižu oko 1900. godine, s tim što se njihov broj postepeno povećavao do rata 1914. godine. Iz novina tog perioda, a i kasnije, u periodu najveće popularnosti, vidi se da je njegovo bavljenje travama počelo pre početka Prvog svetskog rata i da je i bilo zapaženo u ljubuškom kraju.
Prema zapisima, Sadiković je od oca nasledio priličan imetak i nikada u svojoj dugoj karijeri narodnog lekara nije težio ličnoj koristi. Bolesniku koji bi pitao koliko treba da plati za savet, Sadiković bi obično rekao: „Ništa, osim ako hoćeš što dati za dobrotvorna društva...“ Pri ruci su mu bili numerisani blokovi Crvenog krsta i drugih društava i udruženjâ. Jednom prilikom rekao je da je u toku 1928. godine prikupio oko 100.000 dinara kao humanitarnu pomoć onima kojima je bila potrebna.
Već u prvim danima Prvog svetskog rata morao je na front, prvo u Beč, zatim u Đer. Radio je kao bolničar, gde je uz lekare mnogo naučio. Prema hroničarima, bio je vrlo inteligentan i nadaren i brzo shvatao osnovnu doktrinu zvanične medicinske struke i postepeno se oblikovao u narodnog lekara sa širokim vidicima.
Umeće travara Sadikovića vezano je za priču o glasovitom hećimu Šeremetu, učeniku egipatskog lekara. Naime, Šeremet je sa turskim vojnicima stigao u Ljubuški i nastanio se u kući Sadikovih predaka. Doneo je veliki broj knjiga o bilju na orijentalnim jezicima i gajio je sve lekovite trave za koje je znao. Posle njegove smrti knjige su ostale nedirnute i skoro zaboravljene, dok nisu došle u Sadikove ruke.
Sadiković ne negira da su njegovi pacijenti većinom obični ljudi, ali i mnogi iz kruga otmenijeg sveta.
- Među mojim pacijentima ima građana, ima seljaka, ima neukih i učenih ljudi, ima svih mogućih zvanja i staleža. Među njima ima profesora i sveštenika, ima lekara i časnika, pa čak i ministara. Među tim bolesnicima bilo ih je i iz najudaljenijih krajeva sveta, iz Japana i Kine, Azije i Amerike, a da ne govorim o Evropi i našoj državi.
Imao je teškoća s vlastima, nekoliko puta su mu zabranjivali rad, ali to se u praksi nikad nije sprovelo jer ljudi su masovno dolazili, u kočijama i pešice. Muke s vlastima trajale su sve dok nije pomogao jednom visokom činovniku stare Jugoslavije. Nakon toga, kralj Petar Prvi zvanično mu je dao odobrenje za rad.
Bolesti je, po sopstvenom priznanju, prepoznavao „po očima i licu, po kucanju pulsa i po iskazima samog bolesnika“. To znači da su njegove glavne dijagnostičke metode bile anamneza, inspekcija i palpacija pulsa. Ako se tome doda i izuzetno poznavanje lekovitog bilja, socijalni profil bolesnika i ekonomske prilike u Ljubuškom u njegovo doba, onda je jasno zašto je u ono vreme bio jedan od najpoznatijih ljudi u Kraljevini.
Za Sadikovića su se in-teresovali i mnogi lekari. Jedni su mu dolazili kao pacijenti, drugi su ga kritikovali i ponižavali, treći su službeno ili stručno pratili njegov rad i delatnost i o tome pisali izveštaje i analize („Medicinski godišnjak, 1932., Glasnik ministarstva zdravlja, Flegerov referat na kongresu lekarskih komora 1927. godine u Rogaškoj Slatini). Dr Vladimir Bazala, poznati hrvatski filozof i istoričar medicine, 1936. godine napisao je:
„Sadik Sadiković iz Ljubuškog najpoznatiji je narodni nadrilekar u Jugoslaviji, fanatični i talentovani spekulant, star danas preko 60 godina, ,radi, više od 30 godina, kažnjavan je često, izgleda nepopravljivo. Sadiković se ranije bavio ,lečenjem oboljenja stomaka,, a od oslobođenja postao je ,univerzalni specijalsta, za sve grane medicine. Svet mu je dolazio na ,savet i lečenje, sa svih strana, često po 100 lica dnevno. U godini 1927. dolazilo je često po 15 automobila punih s pacijentima iz Splita, Makarske, Šibenika, Trogira i ostalih mesta Primorske Banovine. Pojava „ići Sadikoviću” prelazila je kao epidemija na druge krajeve. Dolazili su mu generali, poslanici, viši činovnici, veliki župani, itd. a neki valjda i radoznali.”
Kruna njegovog profesionalnog rada je knjiga Narodno zdravlje, koja je u vreme bivše Jugoslavije štampana u jedanaest izdanja, u izdanju tada renomirane izdavačke kuće “Svjetlost” iz Sarajeva. Pored nekoliko opštih saveta, u knjizi su jasno i jednostavno data uputstva za korišćenje lekovitog bilja za preko tri stotine bolesti. Umro je 2. aprila 1940. godine u svojoj kući na Žabljaku.
magicnobilje.com
Comments