Lamium - mrtva kopriva
Lamium purpureum
Crvena mrtva kopriva je jednogodišnja biljka koja naraste do 30 cm visoko, ima sitnije listove, a i crveni cvetovi su sitni. Biljka cvate od marta pa sve do jeseni.
Ova biljka je iz roda skrivenosemenica, a pripada porodici Usnatica (Lamiaceae), cveta crvenkastim cvetićima koji su složeni u pršljenaste cvatove koji su smešteni u pazušcima listova.
Iz porodice kopriva, a nešto manje poznata bela (Lamium album L.), crvena (Lamium purpureum L.) i pegava (Lamium maculatum L.) mrtva kopriva iz biljne porodice usnatice.
Iako ih mnogi ne razlikuju jer imaju sličan oblik listova a i rastu na jednakim mestima, obična kopriva ima žaoke koje na koži izazivaju pečenje, dok mrtve koprive ne prete takvim neugodnostima..
Jestiva je cela mlada biljka pre nego što počne cvetati, a može se pripremati na razne načine, sama ili u kombinaciji s drugim vrstama samoniklog povrća. Sadarži dosta vitamina C i provitamina A, saponine, eterična ulja, tanin i nekoliko retkih mineralnih tvari.
Ako vremenski uslovi dozvoljavaju može da cveta cele godine, pri čemu, intenzivnije od februara do oktobra. Dobra je za ispašu pčela, naročito u aprilu, kada je pčele masovno posećuju preko celog dana. Pored nektara daje i cvetni prah (crvene boje).
Raste oko naselja, pored puteva, na neobrađenim njivama, baštama i ledinama. Sreće se svuda u ravnicama i brdskim krajevima. Odgovara joj plodno tlo. Razmnožava se semenom, jestiva je biljka. Može se upotrebljavati za čorbe, variva, pite i salate, a u kombinaciji sa špinatom, a u svakom slučaju s običnom koprivom.
Crvena mrtva kopriva dosta se upotrebljava za umirenje jakih proliva.
Lamium album
Mrtva bela kopriva (Lamium album) pripada porodici Lamiaceae, u narodu je poznata pod nazivom medić i višegodišnja je biljka. Listovi imaju dršku srcasto-ovalnog oblika, zašiljeni su na vrhu, nejednako nazubljeni, rastu nasuprotno u paru na četvrtastoj šupljoj stabljici.
Naraste od 20-40 cm u visinu, sakuplja se cela biljka, a mogu se sakupljati i samo cvetovi bez čašica za vreme cvetanja, po suvom vremenu. Cvetovi su beli, ili belo-žućkasti i rastu iz unutrašnjeg bazalnog dela lista. Biljka cveta od aprila do jula, a raste na vlažnim mestima, pored puteva, potoka ili u brdsko planinskim predelima. Cvetovi su često srašćeni i deformirani. Pošto se nektar izlučuje na dnu duge cevčice, posjećuju ga samo bumbari koji su jedini sa svojini dugim rilom u stanju dospeti do nektara.
Sadrži sluzaste materije, flavonozid, saponozid, tanin, kalijumove soli, eterična ulja.
Biljka se koristi za iskašljavanje, steže krvne sudove, koristi se kao sredstvo za umirenje, sedativ, diuretik, a pomaže i protiv proliva.
Sprečava jake glavobolje, nesanicu, pomaže kod bronhitisa, problema u klimaksu, uvećane prostate, pomaže kod belog pranja, a pomaže i kod ekcema.
Lamium maculatum
Treba spomenuti još jednu mrtvu koprivu koja je veoma poznata u narodu i upotrebljava se za lečenje i čajne mešavine.
Lamium maculatum ili pegava mrtva kopriva, pegavi medić...ova višegodišnja biljka je veoma slična izgledom prethodnim vrstama. Cvetovi, njih 6 do 16, složeni su u prividnom pršljenu, sa zvonastom, često smeđe-ljubičastom čaškom. Venčić je većinom čiste ruž-crvene, retko bijele boje i na prednjem cevastom delu cveta kao i na gornjoj usni pokriven prileglim dlačicama. Donja usna cveta većinom je svtloružičasta i prošarana s tamnocrvenim mrljama.
Biljka cveta od marta pa do kasne jeseni, a raste uz puteve, ograde, na vlažnim napuštenim mestima, a često se sreće sve do subalpskih područja.
Ova vrsta mrtve koprive najčešće se koristi kao i crvena mrtva kopriva. Mnogi ističu njezinu lekovitost u lečenju slezene.
Mladi proletni listovi ili cele nadzemne mlade biljke, ubrane u rano proleće prije cvetanja, zdravo su vitaminsko povrće. Listovi su posebno bogati karotinom i vitaminom C.
Biljka se u poslednje vreme, širom sveta koristi u baštama kao pokrivač zemljišta, brzo se širi i sprečava drugi korov da prevlada. Postoje vrste i sa drugim bojama lista, zlataste, prošarane belim itd.
Comments